Murat Koptaş - Armenian Political Thinking in the Second Constitutional Period: The Case of Krikor Zohrab

An abstract of the Thesis of Murat Koptas for the degree of Master of Arts from the Atatürk Institute for Modern Turkish History to be taken August 2005

Armenian Political Thinking in the Second Constitutional Period: The Case of Krikor Zohrab

This thesis aims to examine the attitude of the Ottoman Armenian society and its political elites towards the idea of Ottomanism and Constitutional Regime in the Second Constitutional Period, in which an atmosphere of political pluralism was experienced first time in the Ottoman Empire. While studying the late Ottoman period, the dominant nationalist historiography in Turkey puts forward the Ottoman Armenians as a monolithic entity organized around a certain political engagement; namely, as the absolute supporters of Armenian independence and seperation from the Ottoman State. In this thesis, accepting beforehand that there were groups, individiuals, in a nutshell voices among the Ottoman Armenians supporting different world views, it is intended to avoid essentialist generalisations while re-constructing the mentioned period, and to examine how were these voices depicted. In this respect, programs and declarations of different political parties representing the Armenian community, such as Tashnak and Hnchag parties, is examined, and it is observed that these groups expressed several ocassions their devotion to the Ottoman State and the Constituitonal Regime on condition that some certain socio-political priorities were guarded by the constituitonal governments. The policy of Ottomanism was approved as an protective umbrella by the political movements and political elites, such as Krikor Zohrab expressing such a devotion. Zohrab (1861-1915), the author and the lawyer, who was elected as the deputy of Istanbul three times, worked for an Ottomanism more liberal, pluralist, and peaciful on the basis of a symbiosis of different ethnic groups. He became one of the most active deputies in the Ottoman Parliament with his efforts and rhetorical talent, and spent his political energy to lead the Tashnak Party –which he was politically very close– to a political cooperation with the Comittee of Union and Progress, leading political power of the period. It is undoubtedly very clear that there were some Armenian people or groups which were not sharing the attitude explained above. But, the aim of this thesis is to open a passageway to a historiography far from essentialism, hasty and nasty generalisations, and reductionism, by revealing that there were Ottoman Armenians who imagine their future as citizens of a more prosperous, peaciful, libertarian Ottoman State.

Atatürk Ilkeleri ve Inkilap Tarihi Enstitüsü’nde Yüksek Lisans derecesi için Murat Koptas tarafindan Agustos 2004’te teslim edilen tezin kisa özeti

Ikinci Mesrutiyet Döneminde Ermeni Siyasi Düsüncesi: Krikor Zohrab Örnegi

Bu tez, Osmanli Imparatorlugu’nda siyasi çogulculuk ortaminin ilk kez tecrübe edildigi Ikinci Mesrutiyet Dönemi’nde, Osmanli Ermeni toplumunun ve onun siyasi seçkinlerinin Osmanlicilik fikrine ve Mesrutiyet’e karsi olan tavrini incelemek amacindadir. Türkiye’deki hâkim milliyetçi tarihyazimi geç Osmanli dönemini incelerken Osmanli Ermenilerini tek bir siyasi amaç çevresinde yekvücut olmus, mutlak bir sekilde bagimsizlik ve Osmanli Devleti’nden ayrilma yanlisi bir siyasi bütün olarak sunar. Bu tezde, Osmanli Ermenileri içerisinde farkli görüste gruplarin, bireylerin, kisacasi farkli seslerin var oldugu ön-kabulünden yola çikilarak, anilan dönemi yeniden kurgularken özcü bir bakis açisindan, genellemelerden kaçinilmis, bu farkli seslerin hangi sekillerde dile getirildiginin izi sürülmeye çalisilmistir. Bu amaçla, Osmanli Ermenilerini temsil eden çesitli görüslerden siyasi partilerin, sözgelimi Tasnak ve Hinçak partilerinin siyasi program ve bildirileri incelenmis, bu gruplarin bellibasli bazi toplumsal-siyasi önceliklerin hükümetler tarafindan gözetilmesi kosuluyla Osmanli Devleti’ne ve mesruti rejime bagliliklarini çesitli defalar dile getirdikleri ve bu ugurda çalismalar yürüttükleri gözlenmistir. Osmanlicilik siyaseti, bu türden bir bagliligi dillendiren siyasi hareketler ve Krikor Zohrab gibi seçkinler için koruyucu bir semsiye olarak kabul görür. Mesrutiyet döneminde üç kez Istanbul mebusu seçilen yazar ve hukukçu Zohrab (1861-1915) 1915 Tehciri gerçeklestiriline dek liberal, çok sesli, farkli etnik unsurlarin bir arada yasamalari temeli üzerinde yükselen bir Osmanliciligin savunuculugunu yapmis, çesitli konularda yürüttügü çalismalar ve belagatli hitabetiyle Meclis-i Mebusan’in en faal mebuslarindan biri olmus, enerjisini siyaseten yakin durdugu Tasnak Partisi’nin dönemin güçlü teskilati Ittihat ve Terakki Cemiyeti’yle ortak siyasetler gelistirmesi için kullanmistir. Osmanlicilik siyaseti temelinde bu tavri paylasmayan Ermeni kisi ve gruplarin da var oldugu tartisilmaz bir gerçektir. Ancak bu tezde amaçlanan, gelecek tahayyüllerini daha müreffeh, barisçi, özgürlükçü bir Osmanli Devleti’nin vatandaslari olmak temelinde sekillendiren Osmanli Ermenilerinin de varligini göstererek özcülükten, aceleci ve kaba genellemelerden ve indirgemecilikten uzak bir tarihyaziminin kapisini aralamaktir.

English